Teknolojinin hızla gelişmesi ve ihtiyaçların farklılaşmasından kaynaklı olarak farklı tiplerde pillerin üretimleri gerçekleşmiştir. Bunlar farklı cihazların içerisinde ve farklı endüstrilerde kullanılmaktadır. Hemen hemen her sektörde farklı isterler bulunmasından dolayı pil üreticileri bu talepler için üretim gerçekleştirmektedir.
Bu içeriğimizde pillerin fiziksel formlarından, avantajlarından ve kullanım alanlarından bahsedeceğiz. Pil tipleri hakkında detaylı bilgi için içeriğimize göz atmayı unutmayın!
Pil Çeşitleri Nelerdir?
Pil çeşitleri denildiğinde farklı başlıklar altında sıralama yapılabilir. Bunların en başında kimyaları, kullanım alanları ve fiziksel formları gelmektedir. Bir pil seçerken muhakkak sizin için doğru kimyada ve boyutta olmalıdır. Bunların yanı sıra pilin kapasitesi, C değeri gibi parametrelere de dikkat edilmesi gerekmektedir.
En önemli parametrelerden bir tanesi olan pillerin fiziksel formları ve boyutları şu şekilde sıralanabilir.
#1 Silindirik Piller
Son tüketici pilleri ve endüstriyel piller olarak en çok tercih edilen pil formu olarak nitelendirmek yanlış olmayacaktır. Hepimizin pil deyince aklına gelen silindirik formdaki pillere silindirik pil denilmektedir.Bu pillerin üretimleri nispeten daha kolay ve mekanik anlamda güvenilir olduklarını belirtmek gerekir. Bunun yanı sıra yüksek iç basınca da dayanabilirler.
Bu piller kendi içerisinde mekanik ve elektriksel güvenlik önlemleri bulundurur. Bunlardan en önemlileri PTC ve CID (Current Interrupt Device) olarak bilinir. PTC; pilin ısınması sonucunda direncin artması ile akım akışını engeller ve kısa devreyi önler. CID ise mekanik olarak hücrenin iç basıncının artması ile pilin pozitif terminaline bağlı valfin atması sonucu pil ebediyen kullanılamaz hale gelir. (Bazı durumlarda valfi tekrar aktif edilerek kullanmak mümkündür ancak bu oldukça riskli bir girişim olduğu için denenmemelidir.)
Silindirik Pillerin Kullanım Alanları
Silindirik pillerin kullanım alanları oldukça geniştir. Bu pil en basit oyuncakların içinde kullanılabileceği gibi Tesla gibi elektrikli otomobillerin içerisinde de kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra led aydınlatmalar, kafa lambaları, kumandalar, endüstriyel robotlar gibi pek çok alanda kullanılmaktadır. En sık karşılaşılan bazı sektörler ise şunlardır:
- Elektrikli Bisikletler / Scooterlar: Elektrikli bisiklet ve scooterların içerisinde genellikle silindirik piller tercih edilmektedir. Bu piller lityum iyon kimyasında olup genellikle 18650 boyutundadır.
- Robot Süpürgeler: Robot süpürge bataryalarının neredeyse tamamının içerisinde silindirik piller bulunmaktadır. Bunların pek çoğu lityum iyon 18650 veya 21700 piller olmasının yanı sıra bazı modeller Ni-MH kimyası ile çalışmaktadır.
- Medikal Cihazlar: Pek çok şarjlı medikal cihazı içerisinde silindirik piller barındırmaktadır. Bu pillerin bazıları şarj edilebilir özellikte olurken bazıları da şarj edilemez pillerdir.
- Dizüstü Bilgisayarlar: Özellikle bataryası kasasından ayrılabilen pek çok dizüstü bilgisayar bataryası içerisinde silindirik piller barındırmaktadır.
- Elektrikli El Aletleri: Pek çok şarjlı matkap bataryası kendi içerisinde silindirik piller barındırmaktadır. Bu piller farklı kimyalarda ve formlarda olabilir.
En Sık Kullanılan Silindirik Hücre Tipleri Nelerdir?
Silindirik hücrelerin tamamı yuvarlak (silindirik) forma sahiptir. Her ne kadar şekil olarak benzeseler de boyut olarak birbirlerinden çok farklı boyutta olabilirler. Bunlar arasında en sık kullanılanlar ise AA – kalem pil, AAA – ince kalem pil, SC, D, C, 18650, 21700, 26650, 32700 formlarıdır.
Yerli Silindirik Pil: Aspilsan INR18650A28
Türkiye’de üretilen lityum iyon kimyasında, 18650 formunda pil de bulunmaktadır. Bu pil Aspilsan Enerji tarafından Kayseri’de üretilmiş olup Lityum iyon (NMC) kimyasında ve 2900mAh kapasitededir. Endüstriyel uygulamalar için oldukça uygun olan bu pil oldukça kaliteli ve performanslı bir 18650 pildir. Ayrıca yüksek güç gerektiren uygulamalarda da gönül rahatlığıyla kullanılabilir. Aspilsan INR18650A28 isimli bu ürünü incelemek ve satın almak için aşağıdaki bağlantıyı kullanabilirsiniz.
#2 Prizmatik Piller
Prizmatik piller genellikle lityum iyon kimyalarında değerlendirilen bir pil çeşididir. Özellikle yüksek kapasiteli LiFePO4 piller için çok sık tercih edilen piller olarak görülebilir. Bu piller farklı boyutlarda olabileceği gibi genellikle büyük bir hacme sahiptirler. En büyük avantajlarından bir tanesi batarya paketi oluşturmak için kullanılacak olan hücre sayısının azalmasını sağlamaktır. Bu sayede batarya paketlerinin üretim maliyetlerinin düşmesine etki eden seçeneklerden bir tanesidir.
Tüm bunların yanı sıra bazı durumlarda enerji yoğunluğu anlamında faydası olabilir. Yani daha küçük hacimde veya kütlede batarya paketi üretimine yardımcı olacaktır. Bu piller genellikle alüminyum kasanın içerisinde görülür. Dış kaplama rengi ise genellikle mavi renkte görülmektedir. Kendi içlerinde CID koruma valfi bulunmaktadır.
Prizmatik Pillerin Kullanım Alanları
Prizmatik piller çoğunlukla tek başına kullanılan piller değillerdir. Bu piller endüstriyel uygulamalarda kullanılacak olan batarya paketi çözümlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Genellikle LiFePO4 kimyasında bulunsada Li-ion (NMC) kimyasında olanları da bulunmaktadır. Prizmatik pillerin kullanım alanları şu şekildedir:
- Enerji Depolama Sistemleri: Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi veya herhangi bir enerji depolama sisteminde LiFePO4 en optimum çözümü sunan kimya çeşidi olacaktır. Bu sistemlerde yüksek kapasiteli bataryalar kullanıldığı için en sık karşılaşılan pil çeşidi prizmatik pillerdir.
- Elektrikli Arabalar: Elektrikli arabalarda farklı çeşitte piller kullanılabilir. En sık tercih edilen pil çeşitlerinden bir tanesi de prizmatik pillerdir. Hatta elektrikli araçlar için “bıçak tipi” (blade battery) gibi özel piller üretilmiştir.
- Elektrikli Forklift/Transpalet Uygulamaları: Endüstriyel anlamda kullanılan yüksek enerji ve güç gerektiren elektrikli forklift gibi uygulamalar için de kullanılması uygun olan bir pil tipidir.
- Hizmet Araçları: Golf arabası, otel içi ulaşım aracı (shuttle) gibi farklı elektrikli araçlar için de kullanımı uygun bir yapıdır.
Yerli Prizmatik Pil: Pomega Enerji
Ülkemizin önemli girişimlerinden bir tanesi olan Pomega firması tarafından üretilen prizmatik piller LiFePO4 kimyasında olup 3 farklı tipte ürün üretmektedir. Kapasite değerleri 100Ah, 150Ah ve 280Ah olan bu pil çeşitleri endüstriyel uygulamalar için kullanıma oldukça uygundur. Özellikle enerji depolama sistemleri için kullanılan bu piller Ankara’da üretilmektedir.
#3 Lityum Polimer Piller: Kese Tipi – Pouch Cell
Lityum iyon pillerin diğer farklı biçimlerinden bir tanesi de polimer (kese tipi) pillerdir. Bu piller aynı mantıkla çalışmakla beraber ağırlığın ve hacmin önemli olduğu yerlerde daha çok tercih edilmektedir. Örneğin; tabletlerin, yeni nesil dizüstü bilgisayarların içerisinde bu tipte bir pil ile karşılaşmak oldukça mümkündür. Çalışma mantıkları aynı olsa da bu pillerde valf bulunmadığı için şişme gibi durumlarla karşılaşılma ihtimali yüksektir.
Bunun haricinde nispeten yumuşak yapıda olan bu piller farklı boyutlarda üretilip özel projelerde kullanılabilir. Tüketici elektroniği gibi alanlarda sık sık görülen bu piller arızalanması durumunda yenisini tedarik etmek sancılı bir dönem olabilir.
Lityum Polimer (Pouch Cell) Pillerin Kullanım Alanları
Bu piller pek çok farklı uygulama için kullanıma uygundur. Genel olarak çalışma gerilimleri, metodları diğer lityum iyon piller ile aynı olduğu için kullanım durumunda elektriksel olarak sorun yaşanmaz. En büyük avantajları hafif ve küçük (enerji yoğunluğu yüksek) olmalarıdır. En sık karşılaşılan alanlar ise şunlardır:
- Hafif Elektrikli Araçlar: Özellikle elektrikli bisiklet, elektrikli motosiklet gibi farklı alanlarda karşılaşılması kuvvetle muhtemeldir.
- Elektrikli Araçlar: Elektrikli araçlarda farklı çeşitte pillerin tercih edildiğinden bahsetmiştik. Bunlardan bir tanesi de polimer pillerdir.
- Tüketici Elektroniği: Bu piller özellikle tabletlerin içerisinde enerji sağlamak için bulunmaktadır. Bunun haricinde powerbank, akıllı telefonların ve dizüstü bilgisayarların içerisinde görülebilir.
- Akıllı Saatler: Akıllı saatlerin içerisinde küçük ve enerji yoğunluğu yüksek pillere ihtiyaç olmasından dolayı polimer piller de kullanılmaktadır.
#4 Düğme Tipi Piller
Bu piller hafıza pili, para pil veya buton pil olarak da bilinmektedir. Genellikle küçük olmakla beraber şarj edilemez tipte olurlar ancak şarjlı olanları da vardır. Bu pillerin üretim maliyetleri düşüktür ve kolay temin edilebilir. Özellikle düşük güç gerektiren uygulama alanlarında uzun seneler boyunca kullanılabilir.
Düğme pillerin en yaygın kullanım alanlarından bir tanesi hafıza pili olarak kullanmaktır. Örneğin bilgisayar anakartlarında BIOS pili olarak kullanılması yaygındır. Bu pillerin doğru kullanılması durumunda 10 seneden fazla ömürleri olabilir.
Düğme Pillerin Kullanım Alanları
Düğme pillerin genellikle hafıza amaçlı kullanıldığından bahsettik. Bunun haricinde tüketici pilleri olarak karşılaşılmaktadır. Örneğin pek çok tartının (baskül) içerisinde bu piller ile karşılaşılabilir. Genellikle düşük güç tüketen uygulamalarda kullanılır ve sık kullanım alanları şu şekildedir:
- Uzaktan Kumanda: Örneğin, uzaktan kumandalı led aydınlatmalarınız varsa bunların içerisinde düğme pil ile karşılaşma ihtimaliniz oldukça yüksektir.
- Hesap Makinesi: Yine düşük güç ile çalışan uygulamalardan bir tanesi olan hesap makineleri için düğme piller uygundur.
- Oyuncaklar: Bazı elektronik oyuncakların içerisinde bu piller ile karşılaşmak mümkündür.
- Saatler: Analog veya dijital saatler içerisinde bu piller uzun seneler boyunca kullanılabilir.
- Küçük Elektronik Cihazlar: Örneğin küçük led aydınlatmaları olan veya yüksek güç gerektirmeyen uygulamalarda sık karşılaşılmaktadır.